Desmanaren gaineko argitalpen berria
Pirinioetako desmana edo muturluzea (Galemy pyrenaicus) ugaztun intsektujalea da, erdi-urtarra eta galtzeko arriskuan dago, Iberiar penintsulako iparraldean eta Pirinioetan endemikoa. Populazio txikia, jokamolde iheskorra eta gautarra duenez, bere betekizun ekologikoen gaineko ezagutza oraindik mugatua da. Populazioak behera egin du bere banaketa eremu gehienetan, nahiz eta uraren kalitateak etengabe hobera egin. Hori dela eta, bere kontserbaziorako mehatxu nagusienak beste faktore batzuk direla uste da. Hala ere, bere okupazio eremuaren barruko habitat lehenespenen gaineko informazio falta nabarmena dago (adibidez, korrontearen mikrohabitataren ezaugarriak). Eta, hori euren habitata ebaluatu edo hobetzeko gakoa da.
LIFE IREKIBAI proiektuko bazkideen lankidetza dela eta, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Desma Estudios Ambientales-ek ikerketa bat egin dute. Radio-telemetria datuen bidez, zehaztu nahi izan dute desmanak mikrohabitat mailan egiten duen espazioaren okupazioa, eta zelan aldatzen den hori ingurunearen baldintzen arabera.
Desmanak Euskal Herriko bi erreketan aztertu egin ziren: Elama, ia aratza den korrontea eta Leitzaran, ur garbiko korrontea baina desbideratze hidroelektrikoak dituena. Hamabost desman harrapatu eta irratiz jarraitu zituzten Elaman, eta hamasei Leitzaranen. Gaueko jarduneko puntuak hiru habitat motari esleitu zitzaizkion: ur-lasterrak, taulak/urmaelak edo putzuak. Habitataren erabilera habitata aukeratzeko erabilgarritasunarekin alderatu egin zen.
Desmanak ur-lasterrak nahiago dituztela antzeman egin da eta ur geldoak saihestu egiten dituztela, batez ere Leitzaranen. Emaitzek erakusten dute ur-lasterrak desmanak elikatzeko habitat nagusiak direla eta horrek haien garrantzi ekologikoa nabarmentzen du. Era berean, ematen du espezie honen habitataren kalitatea txartzen dutela kanalean egindako aldaketek, baldin eta ur-lasterrak mantsotzen badituzte. Gainera, ura energia hidroelektrikoa sortzeko desbideratzeak badirudi kaltea dakarkiela desmanei, ur-emaria eta fluxuaren abiadura murrizten duelako tarte horietan.